دست خون: شعر ـ داستانی بلند از شادیها و بغضهای علیمحمد مؤدب، سروده علیمحمد مؤدب، تهران، شهرستان ادب، 1395، 68 ص، 6500 تومان،
شابک: 1ـ77ـ6889ـ600ـ978
بهگزارش خبرگزاری مهر، در چهارمین نشست «رصد صبح» مجموعه شعر «دست خون» از سرودههای علیمحمد مؤدب با حضور شاعران، مرتضی امیری اسفندقه، محمود اکرامیفر، هادی خورشاهیان و میلاد عرفانپور در فرهنگسرای انقلاب اسلامی با همکاری بنیاد صبح قریب نقد و بررسی شد.
در ابتدای این نشست که عصر یکشنبه پنجم آذرماه 1396 برگزار شد، علیمحمد مؤدب شاعر و سراینده اثر درباره کتاب «دست خون» گفت: من اهل روستای تقیآباد در تربت جام هستم. سالها بود که بهدلیل مشغله به روستای خود سر نزده بودم. هویت ما آنجا شکل گرفتهاست ولی در حال حاضر شکل روستا تغییر کردهاست و مدرنیزه شدهاست و قهر طبیعت مانند خشکسالی پیش آمدهاست. سبک زندگی قدیم تغییر کردهاست. در گذشته بیشتر مردم روستانشین بودند و حالا بیشتر شهرنشین و هویتشان متفاوت شدهاست. مفهوم کار و کارگری و همیاری و کمککردن تغییر کردهاست. وقتی متوجه شدم که خودم هم رفتهرفته گذشته را فراموش کردهام تصمیم گرفتم داستان گذشته را بهصورت شعر دربیاورم.
در ادامه نشست شاعر به خوانش بخشهایی از این کتاب پرداخت.
«دست خون» ما را به خودمان برمیگرداند
هادی خورشاهیان از نویسندگان و منتقدان ادبی درمورد اشعار مؤدب گفت: مؤدب عینیتهای ما را به خودمان نشان میدهد. ما نیاز داریم که به گذشته خود برگردیم. حال اکنون ما حال قشنگی نیست. همه افسرده و دلمرده هستیم. مؤدب در این منظومه چهارپاره به سبک خراسانی ما را به خودمان برمیگرداند. او درمورد روستای کودکی خود سرودهاست و در دنیای امروز غنیمتی است کمنظیر.
خورشاهیان در ادامه افزود: ادبیات قرار است که آیینه تمامنمای دوران ما باشد. در این کتاب همه خاطرات مطرح شده خاطرات مشترک ما و واقعی است. ما نیاز داریم به خودمان برگردیم. با مهربانی و برادری به جایی می رسیم. و در کتاب به اصالت خود برمیگردیم.
این نویسنده در بخش بعدی سخنان خود خاطرنشان کرد، کتاب «دست خون» در همان مسیر که نامه حضرت امیر(ع) به مالک میتواند تحولآفرین باشد امکان اثرگذاری بر مخاطب و جامعه را دارد و اقتدا به همان فرامین الهی و ولایی دارد.
خورشاهیان گفت من که خود پدرم شهید شدهاست و اهل خراسانم کاملاً با این متن ارتباط برقرار میکنم و میفهمم مؤدب از چه چیزهایی سخن میگوید. خورشاهیان با نقد جریانهای خودباخته و روشنفکری و تأکید بر لزوم توجه به غیرت ملی و ایرانی و اینکه آرامش امروز ما در بسیاری از کشورهای مطرح اروپا که خیلیها سنگ آنان را به سینه میزنند نیز وجود ندارد شعر مؤدب را شعری بیپیرایه و صادقانه و ایرانی قلمداد کرد.
این رماننویس و شاعر گفت: دو گروه ناامیدی را در جامعه منتشر میکنند یکی کسانی که کشور را در مقابل غرب میکوبند و تحقیر میکنند و یکی قدیمیهای ما که زمان طاغوت را همچنان تبلیغ میکنند درخالیکه بسیاری از روشنفکران زمان طاغوت حقایق و رنج انسانها در آن دوران را بهوضوح بیان کردهاند.
هادی خورشاهیان با ذکر خیری از رمان علیرضا قزوه به نام «برادر انگلستان» از قضاوتهای غیرمنصفانه درباره نویسندگان و شاعران صرفاً بهخاطر اینکه به جریان روشنفکری اقبال نکردهاند، انتقاد کرد.
مؤدب در کتاب خود فنسالاری را زیر سؤال بردهاست
در ادامه محمود اکرامیفرد، شاعر، مردمشناس و منتقد ادبی گفت: درمورد این کتاب حرفزدن کاری سهل و ممتنع است. کتاب «دست خون» آدمی را در سه مرحله از زندگی نشان میدهد. مؤدب خودش را در گذشته در روستای خود به تصویر میکشد بهشکل یک روستاوند. راوی در این کتاب فاعل مشاهدهگر است نه ناظر. خودش در تمام آن خاطرات حضور داشتهاست و عملکننده به کار است. در مرحله بعدی از روستا به شهر رفته و شهروند میشود و دغدغههای او مشکلات شهر شدهاست و در مرحله آخر «جهان وند» است و دغدغههایش بزرگتر از شهر و کشور خود میشود و به مسائلی چون افغانستان و جنگ جهانی و... میپردازد و غصه دنیا را میخورد. دغدغههای روستا و شهر و دنیا را با هم دارد. مانند خانههای کوچک شهر مانند قوطی کبریت یا برجهای بلند که به آسمان حمله میکنند.
این منتقد در ادامه از مشکلات شهر گفت و افزود: در روستاها همه کوچهها کج بودند و قبله خانهها راست ولی در شهر همه کوچهها و خانهها راست هستند، خیابانها نیز ولی قبله کج میشود. این تفکر فنسالاری است که مؤدب در کتاب خود آن را زیر سؤال بردهاست.
اکرامیفرد گفت: یک تئوری در جامعهشناسی است بهنام تئوری انبوه تنها که میگوید انسانها در جمع قرار دارند ولی تنها هستند. در عصر حاضر از جمعیت میترسیم و گذشته از تنهایی. مؤدب در کتاب از نگاه یک مردمشناس حرف میزند. دنیای امروزه شیء سرور است، یعنی ما زیرمجموعه چیزی هستیم که با پول خریدهایم. مؤدب به این نگاه انتقاد دارد و معتقد است معنویت حرف اول را میزند.
وی در ادامه درمورد تکنیکهای فنی اثر نیز گفت: دو شیوه در انتقال معنا در ادبیات وجود دارد؛ آشنا و آشنازدایی. در روش آشنا نویسنده از تجربههای مشترک استفاده میکند که یادآوری موضوعی برای مخاطب است. در روش آشنازدایی حرفهای تازه مطرح میشود که مخاطب متعجب میشود. مؤدب در این اشعار از روش آشنا استفاده کردهاست که برای همه آشناست. در این مجموعه ابتدای ماجرا، سؤال در مخاطب ایجاد میکند. برای ترغیب او به ادامه خواندن.
اکرامیفرد گفت: در این کتاب تکنیک تکرار برای اثرگذاری در افکار خواننده استفاده شدهاست. تکرارها متناوب و متناسب است. تکرار گاهی برای تأکید و گاهی برای بیتفاوتسازی استفاده میشود. این تکرار بهخوبی در کتاب مطرح شدهاست. استفاده از اسامی بومی و روستاها در کتاب بهخوبی بهکار برده شدهاست. تنوع روستاها مطرح شدهاست. تکنیک همسویی با جمع از شیوههای اثرگذاری در جمع است. ما برای ادبیات عامیانه سه ویژگی را لازم داریم ذهن، زبان و نحو عامه. شکستن زبان فقط معیار عامه نیست.
وی در ادامه گفت: مؤدب در کتاب انسان تکساحتی را نقد میکند. شاعر نباید ادا دربیارود و باید خودش باشد.
شعر انقلاب، شعر زندگی است
در ادامه میلاد عرفانپور درمورد شعر انقلاب گفت: شعر انقلاب شعر زندگی است یعنی همه جهات زندگی را شامل میشود و اشعار مؤدب از جمله اشعار اصیلی انقلاب اسلامی است به همین خاطر برآمده از زندگی طبیعی اوست. در شعر او هم عشق یافت میشود هم حماسه هم عاطفه. همه ساحتهای موضوعی که در ادبیات گذشته ما وجود دارد در این کتاب جمع آمدهاست.
جامعهشناس شاعر
در پایان مرتضی امیری اسفندقه، شاعر و کارشناس ادبی درمورد مؤدب گفت: بعضی روستانشینها به شهر رفته تحصیل میکنند و دوباره به روستا برمیگردند و به مردم روستای خود کمک میکنند. و شاعر میتواند اینگونه به روستای خود کمک کند با یادآوری خاطرات گذشته و زندگی روستایی مردم. شاعر باید تلاش کند که مشکلات جامعه را مطرح کرده و حل کند. شاعر وقتی به زادگاهش برگشته جامعهشناس برگشتهاست و میتواند لایهلایه مشکلات جامعه را حل کند. در این کتاب مؤدب از کسی جانبداری نکردهاست و فقط به ایرانیبودن پرداختهاست.
اسفندقه ادامه داد: این آخرین کتاب علیمحمد مؤدب بهراستی برگ برنده و اثر ارجمندی است.
وی باخواندن بخشهایی از شعر دستخون توجه مخاطبان را به زیباییهای ادبی و زیستی این کتاب جلب کرد و افزود: کاش قسمتهایی از این کتاب آموزنده در کتابهای درسی بیاید و معلمان آن را به نسلهای بعدی بیاموزند.
در حاشیه این نشست آثار شاعران حاضر با تخفیف ویژه عرضه شد و در پایان این نشست علیمحمد مؤدب و دیگر شعرای حاضر در مراسم به امضای کتابهایشان برای مخاطبان پرداختند.