فرهادپور در نشست نقد و بررسی کتاب «تَکرار» مطرح کرد: ترحمههای نامطلوب فلسفی از دل نئوژورنالیسم فلسفی برآمدهاست
| تاریخ ارسال: 1396/9/19 |
تکرار: جستاری در روانشناسی تجربی، تألیف سورن کهیرکگور، ترجمه صالح نجفی، تهران، نشر مرکز، چ 1 و 2، 1396، 168 ص، 16500 تومان، شابک: 6ـ353ـ213ـ964ـ978
بهگزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب «تَکرار» اثر سورن کهیرکگور، فیلسوف دانمارکی، عصر سهشنبه آذرماه 1396 با حضور مراد فرهادپور، علیاصغر محمدخانی و صالح نجفی، مترجم اثر در شهر کتاب برگزار شد. مراد فرهادپور در این نشست ضمن ابراز خوشحالی از اینکه با ترجمه این کتاب کهیرکگور بهعنوان چهرهای مرکزی و مهم به فارسی قابلخواندن در اختیار مخاطبان ایرانی قرار میگیرد گفت: متأسفانه بلایی که سر هگل با ترجمههای نامطلوب آمدهاست امیدوارم که سر کهیرکگور نیاید. من همواره در حیات فکری خود بر ترجمه تأکید بسیاری کردهام و بر پیوند تفکر و ترجمه اصرار دارم. وی ادامه داد: کتاب تکرار مجموعهای از نامههای عاشقانه، رساله، متنهای ادبی و ... کهیرکگور است و درست مانند جایگاه او در فلسفه وضعیت مشخصی ندارد اما درعینحال پیوندهایی را در مخاطب ایجاد میکند که فرد را دچار درگیری فلسفی میکند. صالح نجفی در این کتاب زبان خاصی را برای متن ساخته که در عین روانی و آشنایی قرابت و پیچیدگی متن ادبی کهیرکگور را دارد و فقط ترجمه محض نیست و مخاطب میتواند شکلی از گذر را در آن احساس کند. مراد فرهادپور در این نشست افزود: این در حالی است که متأسفانه بسیاری از کتابهای حجیم فلسفی این روزها ظرف ششماه بهصورت بلدوزری ترجمه میشوند بدون اینکه هیچ توجهی به متن شود. در این میان نویسندگانی مانند آگامبن هم برای مترجمان وسوسهانگیز هستند. مصیبت آنجا بیشتری میشود که ترجمه نخست یک مترجم یک کتاب فلسفی سخت قرار میگیرد. بهطور مثال ترجمه نخستی که از کتاب تکرار صورت گرفته تجربه اول مترجم آن بودهاست و سؤال من این است که چرا یک مترجم برای ترجمه یک اثر فلسفی نباید یک مسیر را مانند صالح نجفی طی کند تا درنهایت بتواند یک کتاب فلسفی را ترجمه کند. فرهادپور گفت: امروز نجفی میتواند پروژه کهیرکگور را ادامه دهد و به همین دلیل است که قصد ترجمه کتاب «این یا آن» کهیرکگور را هم دارد و این نتیجه تلاش مترجمی است که مسیر درستی را طی کرده اما اکنون همه ما میخواهیم خودمان کاشف باشیم و بهطور مثال در حوزه ترجمه میگوییم که این نخستین کتابی است که از فلان نویسنده ترجمه کردهایم! وی با بیان اینکه از دل نئوژورنالیسم فلسفی است که همین کتابهای کمحجم با ترجمههای نامطلوب فلسفی بیرون آمدهاست یادآور شد: این آفت بدی است که این روزها دچار کتابهای نظری در حوزه فلسفه شده و هرکسی از گرد راه رسیده کتابی را ترجمه کردهاست. ترجمه «منطق هگل و پدیدارشناسی هگل» نمونههایی از چنین آثاری است. این پژوهشگر حوزه فلسفه با بیان اینکه در چنین فضایی پرداختن به کهیرکگور آن هم به شکل یک سنت کاری بسیار ارزشمند است گفت: باید بدانیم که ترجمههایی چون کتاب «تکرار» بهکوشش صالح نجفی به قفسه کتابخانههای ما پرتاب نشدند بلکه در دل شکلگیری سنت این ترجمه شکل گرفتهاند. فرهادپور در بخش دیگری از سخنانش درباره محتوای افکار و اندیشههای کهیرکگور سخن گفت و افزود: من نقد آدرنو به کهیرکگور را درست میدانم از سوی دیگر این سؤال مطرح میشود که آیا میتوان امر سوبژکتیو را با امر فردی یکسان دانست یا امر تکین غیر از امر فردی است؟ وی با بیان اینکه ساختاری که بیش از هرچیز به درک کهیرکگور کمک میکند ساختار زیباییشناختی اخلاق و تجربه دینی است گفت: در فصل آخر این کتاب هم نویسنده به هر سه مؤلفه اشاره کردهاست. فرهادپور در پایان سخنانش توضیحات مبسوطی را درباره واژه «تَکرار» در سنت فلسفی ارائه کرد.
دو مؤلفه برجسته در آثار کهیرگور محمدخانی در این نشست با بیان اینکه آثار کهیرکگور در کشورهای مختلف جهان خوانده شده و تنها چندین اثر آن به زبان فارسی ترجمه شدهاست گفت: «این یا آن»، «ترس و لرز»، «تکرار» و... عناوین برخی از آثار اوست که در ایران به چاپ رسیده البته تعدادی از آثار کهیرکگور با نام مستعار منتشر شدهاست. وی ادامه داد: کتاب «تکرار» که توسط صالح نجفی ترجمه شده مقدمه و مؤخره خوبی دارد و یکی از آثاری است که در آن کهیرکگور یکی از آرای اساسی خود را در آن شرح دادهاست. در کتاب «تکرار» دو مؤلفه برجسته است؛ نخست تعهد و وفاداری نسبت به خود و دیگری عشق و ایمان به خدا در ادیان است. محمدخانی گفت: چندین مسأله محوری در آثار کهیرکگور وجود دارد که قابل تأمل است؛ سبک نوشتاری کهیرکگور و ارتباطش با درونمایه آثار و محوریبودن آثار که عشق و ایمان دو مؤلفه اصلی آن است. دیگر اینکه آیا متنهای او بازیهای بلاغی هستند و یا اینکه از نظر عقلی هم ارزش دارند. همچنین ساختار روایت در آثار او و شیفتگیاش به تئاتر در کتابهایش دیده میشود. صیرورت نیز یکی دیگر از مؤلفهایی است که در آثار کهیرکگور قابل بررسی است و در آن میتوان وجوه اشتراک و افتراق او با هگل را مشاهده کرد. کهیرکگور پدر اگزیستانسیالیست در ایران است نجفی نیز در بخشی دیگری از این نشست توضیحاتی را درباره روند ترجمه این اثر ارائه کرد و گفت: ترجمه کتاب «تکرار» به تجربه ترجمه من از کتاب دیگری به نام «قانون خشونت» برمیگردد که درواقع کار جمعی بود که با مراد فرهادپور انجام دادیم در آن کتاب نقلقولی از اشمیت به نقل از کهیرکگور وجود داشت که به تکرار اشاره کرده بود. بعدها من این پروژه فکری را ادامه دادم تا ماحصل آن ترجمه کتابی شد که امروز منتشر شدهاست. وی ادامه داد: کهیرکگور پدر اگزیستانسیالیست در ایران بوده و میتوانیم به نوعی آن را نماد تفکر فردگرایی و حتی روشنفکری دینی در ایران بدانیم. چراکه با افکار او راهی برای حل کردن تناقضات فکری پیدا شده بود. نجفی افزود: وقتی کتاب «قانون و خشونت» منتشر شد و آگامبن توسط فرهاد مرادپور به جامعه معرفی شده بود هنوز کهیرکگور برای ایرانیان ناشناخته بود و تنها کتاب «ترس و لرز» او به معرفیاش در فیلم هامون و کمحجمبودن متداول شده بود با این وجود هنوز افکار و اندیشههایش مورد بررسی قرا نگرفته بود. نجفی در بخش دیگری از سخنانش توضیحات مفصلی را درباره برهههای مختلفی از زندگی کهیرکگور ارائه کرد و گفت: او کتاب «ترس و لرز» و «تکرار» را در یک روز منتشر کرد و موخرهای که بر کتاب «تکرار» نوشته را میتوان بهصورت مستقل مطالعه کرد.