هاشمی میناباد در معرفی و بررسی ویرایش جدید «فرهنگ فارسی» مطرح کرد صدری افشار سنت مترادف‌نویسی را شکست
| تاریخ ارسال: 1396/10/9 |
به‌گزارش روابط عمومی مؤسسه خانه کتاب، نشست معرفی و بررسی کتاب «فرهنگ فارسی» عصر روز چهارشنبه ۶ دی ماه 1396 با حضور غلامحسین صدری افشار، نسرین و نسترن حَکَمی، حسن هاشمی میناباد و جمعی از اهالی ادب در سرای اهل قلم برگزار شد.حسن هاشمی میناباد در این مراسم اظهار کرد: از همان چاپ نخست فرهنگ آقای صدری افشار و همکارانشان، من از طرفداران و معتقدان منتقد آن بودم. در کتاب‌ها و مقالاتم بارها و بارها برای تأیید استدلالم، مستقیم و غیرمستقیم، از این کتاب سند آورده‌ام. من حتی وقتی می‌خواهم چیزی بنویسم گاهی برای توضیح بهتر و دقیق‌تر مفهوم موردنظرم به تعریف‌های فرهنگ استاد صدری افشار مراجعه می‌کنم و نیز به «فرهنگ سخن» یا فرهنگ‌های انگلیسی.
وی ادامه داد: نخستین دلیل ارادتم به استاد صدری افشار و همکارانشان نسترن و نسرین حَکَمی این است که این بزرگان مدعی نیستند و در بوق و کرنا نمی‌کنند که ما این فرهنگ‌ها را نوشتیم و این کارها را کردیم و همه باید سپاس‌گزارمان باشند و قس‌علیهذا. ایشان بدون این‌که تبلیغ بکنند و هیاهو راه بیندازند، به کار علمی خود ادامه می‌دهند و دائم در تحول و پویایی هستند و گواه آن ویراست‌های متعدد فرهنگ‌هایشان است و تجدیدنظرهایی که در آثارشان صورت می دهند.
این مؤلف افزود: دلیل دوم ارادتمندیم به ایشان نوآوری و سنت‌شکنی‌اشان است ـ به این موضوع ظاهراً جایی اشاره نشده‌است ـ فرهنگ فارسی امروز و اسلاف آن نخستین فرهنگ‌هایی هستند که ارتباط‌شان را با روش سنتی فرهنگ‌نگاری ایران که کهنه شده بود، قطع کردند؛ هم از نظر روش‌شناسی و هم از نظر این‌که مبنای اصلی بر تعریف همه اقلام واژگانی بود، نه مترادف‌دادن و نه سنگ‌قلاب‌کردن مراجعه‌کننده از این مدخل به آن مدخل.
هاشمی میناباد عنوان کرد: تصور می‌کنم با وجودی که یکی از درس‌های مقدماتی اهل علم ما در گذشته، منطق بوده که در آن از تعریف، ویژگی‌های تعریف و نواقص آن صحبت می‌شده، در آثار کلاسیک فارسی، کمتر با تعریف دقیق و جامع و مانع موضوع موردبحث و تحدید حدود موضوع روبه‌رو می‌شویم. مؤلفان و نویسندگان ما بدون نیاز به تعریف، حرفی زده و بحثی را مطرح کرده، یا مترادفی برای آن آورده‌اند. شاید یکی از دلایل وفور مترادف‌ها در زبان فارسی و در آثار کلاسیک این باشد که می‌خواسته‌اند با آوردن مترادف، موضوع را به‌زعم خود روشن کنند. احساس می‌کنم به دلایلی نوعی تعریف‌گریزی در تمدن ایرانی بوده و هست. آقای صدری افشار سنت مترادف‌نویسی را شکسته و تعریف را مبنای کار خودشان قرار دادند.
وی توضیح داد: تکاپوی استاد صدری افشار و همکارانشان پس از چاپ نخست ادامه یافت و ما شاهد تجدیدنظرها، اضافات و تغییرات زیادی در ساختار خرد و کلان فرهنگ بوده‌ایم. کمتر مؤلفی در ایران فرصت یا امکان تجدیدنظرهای پیاپی را در آثار خودشان پیدا می کنند.
هاشمی میناباد اظهار کرد: ما در فرهنگ‌نگاری در طول پیشرفت داشته‌ایم یعنی فرهنگ‌های زیادی تولید کرده‌ایم اما در عرض و عمق کمتر کار کرده‌ایم. کمتر فرهنگی ویرایش جدید دارد. بیشتر آن‌ها تجدید چاپ‌اند. وقتی فرهنگ تولید و چاپ می‌شود مؤلف باید روی اطلاعاتی که عرضه کرده، ساختار فرهنگش کار کند و آن‌ها را بهبود بخشد.
وی با بیان این‌که دسته‌بندی اعلام فرهنگ استاد صدری افشار بسیار جامع است، افزود: انتخاب اعلام برمبنای تعلق به زمان معاصر یا گذشته نزدیک، تعلق به ایران به مفهوم تاریخی آن، تعلق به سرزمین‌های همجوار، تعلق به خلاقیت‌های فکری و هنری و معروفیت در ایران (به‌ویژه در اثرهای مکتوب) بوده‌است.
غلامحسین صدری افشار در بخش دیگر این نشست با بیان این‌که ویرایش جدید کتاب «فرهنگ فارسی» ۱۲هزار مورد اضافه، حذف و یا اصلاح‌شده، دارد، گفت: این اثر حاصل تجربه ۳۶ سال فعالیت مشترک مؤلفان است. آن‌چه باعث شد که به رشته تحریر دربیاید، فراهم‌آوردن وسیله‌ای برای دست‌یابی به آگاهی و دانش بود. وسیله‌ای که کسانی که با زبان فارسی سروکار دارند بتوانند مفاهیم را به‌درستی درک کنند و به اطلاعات اولیه و مقدماتی لغاتی که مواجه می شوند، دست یابند.
وی توضیح داد: در این اثر تلاش کردیم به فرهنگ‌نویسی جدید نزدیک شویم و در کوتاه‌ترین جملات اطلاعات اولیه لازم را به کاربر اعلام کنیم. تنها می‌توانم بگویم که این فرهنگ در زبان فارسی در حجم موجود بیشترین اطلاعات را در اختیار قرار می‌دهد.
نسرین حَکَمی نیز در این نشست با بیان این‌که ویرایش جدید کتاب «فرهنگ فارسی» بیش از ۱۰۰هزار واژه و اعلام را دربردارد، اظهار کرد: در این اثر تلاش کردیم حداقل یا حداکثر با یک پاراگراف بتوان به اطلاعات کلیدی دسترسی پیدا کرد.
وی با بیان این‌که بی‌نیازکردن کاربران از مراجعه به فرهنگ‌های متعدد از دیگر اهداف تألیف این اثر است، عنوان کرد: واژگانی که در فرهنگستان ادب برابر علمی دارند، در این اثر ارائه شده‌اند. همچنین واژه‌های متون ادبیات کلاسیک را در این اثر به‌صورت دقیق عرضه و برچسب‌های مقوله‌های مختلف اعم از جامعه‌شناسی را به کاربران منتقل کرده‌ایم.
نسترن حَکَمی از دیگر سخنرانان این نشست بود که اظهار کرد: از ویژگی‌های این اثر می‌توان به آوردن واژه و اعلام به‌صورت الفبایی، دربرداشتن بیشترین و تازه‌ترین اطلاعات، پرهیز از ارائه مدخل‌های کم‌کاربرد، عرضه شناسنامه دستوری هر واژه به‌همراه کاربرد آن‌ها، ارائه تعریف‌ها با دقت و در کوتاه‌ترین عبارت، پرهیز از توجه به تمایلات شخصی، پرهیز از هواداری یا دشمنی و رعایت کاملاً بی‌طرفی، اجتناب از واژه هایی با بار معنای تعصب‌انگیز، تبعیض‌آمیز، فحش و ناسزا، تمرکز به ارائه واژه‌های ادبیات قدیم و داشتن چارچوب و هماهنگی در تعریف‌ها اشاره کرد.
وی در پایان عنوان کرد: اعلام تاریخی فرهنگ دربرگیرنده همه سلسله‌ها، رهبران اثرگذار، شاعران، نویسندگان، فیلسوفان و دانشمندان ایران و جهان است. همچنین اعلام جغرافیایی این اثر شامل همه استان‌ها و شهرستان‌های ایران است. ادیان، اقام، سازمان‌های اداری، آثار هنری ـ ادبی معروف، اسطوره‌ها، مکتب‌ها، موزه‌ها و کتابخانه‌های مهم، ورزش‌ها و بازی‌های مهم نیز در این اثر مدخل شده‌اند.
دفعات مشاهده: 1169 بار |
دفعات چاپ: 226 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر