گزارش نشست نقد و بررسی کتاب «نخبگان دانش: مشارکت یا مهاجرت؟»
| تاریخ ارسال: 1397/2/18 |
نخبگان دانش: مشارکت یا مهاجرت؟، تألیف سید محمدامین قانعیراد،ویراستار: بابک طهماسبی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1396، 380 ص، 19000 تومان، شابک: 5ـ16ـ8905ـ600ـ978
بهگزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، عصر روز چهارشنبه 29 فروردین 1397، نشست نقد و بررسی کتاب «نخبگان دانش: مشارکت یا مهاجرت؟» با حضور محمدامین قانعیراد برگزار شد.
قانعیراد در این جلسه اظهار کرد: در کشور ما افرادی که میروند دیگر برنمیگردند. من گفته بودم که همهجای دنیا مهاجرت نخبگان وجود دارد اما در ایران گریز اجتماعی رخ میدهد. هرچند برخی میگویند که پایه اصلی مهاجرت اقتصادی است اما از نگاه من عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارد و علت اقتصادی بخشی از این مجموعه عوامل است.
این جامعهشناس ادامه داد: البته گفتهام که نقش عوامل اقتصادی در مهاجرت در ایران ضعیفترین عامل است. من معتقدم که اگر بتوانند مشارکت نخبگان را تأمین کنند، نخبگان در کشور میمانند.
قانعیراد در بخش دیگری از سخنان خود به انواع مهاجرت اشاره کرد و گفت: مهاجرت تنها این نیست که از کشور بروند بلکه ممکن است مهاجرت فکری، سازمانی، شغلی، مهاجرت به منزل، داخلی، عاطفی و مجازی باشد. انواع مهاجرت هست که مثلاً فردی از کشور نمیرود ولی در دانشگاه در پشت میزکار خود نشسته و تولید دانشی ندارد.
این استاد دانشگاه در ادامه تأکید کرد: از نظر من نخبه کسی است که بماند و شرایط را تغییر بدهد. نخبه مشارکتآفرین است یعنی شرایط اجتماعی هرچند که اجازه مشارکت به او نمیدهند ولی او برای خود شرایطی میآفریند که مشارکت کند. برای خودش مشارکت ایجاد میکند. می رود رأی میدهد و فردا از رأی خود دفاع میکند.
قانعیراد تصرح کرد: نمیگویم که نخبگان باید سیاسی باشند ولی نخبه سیاسی باید مطمئن باشد که در عالم سیاست اگر رأی میدهد فردا که رئیس جمهوری مثل روحانی انتخاب شد، باید بتواند کاری انجام دهد.
این استاد جامعهشناسی افزود: باید متذکر شوم که آنهایی که رفتند از صحنه هستی ایران خارج شدند، شما بگویید که احمد اشرف و کاتوزیان از ایران رفتند.
او ادامه داد: موجود زندهای میتواند هوشمند باشد که بتواند خود را با محیط سازگار کند و نه اینکه بگریزد. بنابراین کسانی دچار هوشمندی خواهند شد که بمانند محیط را بشناسند تا بتوانند آن را تغییر بدهند. اینها هوشمندتر از کسانی هستند که گریز اجتماعی پیدا میکنند. سوژه ایرانی هوشمند در ایران ساخته میشود نه کسی که از ایران رفتهاست. بنابراین در پاسخ به اینکه برخی که میگویند هوشمندها میروند من میگویم که هوشمندها خود را با محیط انطباق میدهند.
قانعیراد گفت: اینکه ویند مهاجرتکنندگان آدمهای باسوادی هستند من میگویم باسواد هستند ولی هوشمند نیستند. من هوشمندی را چندگانه تعریف کردهام از جمله هوشمندی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی. اما برخی تنها هوشمندی علمی را دیدهاند و میگویند که دانشجویان باسواد شریف میروند. بسیاری از دانشجویان باسواد شریف فاقد هوشمندی سیاسی هستند. شما بروید با آنها صحبت کنید!
در بخش دیگری از این نشست محمدعلی زلفی گل استاد شیمی اظهار کرد: شک نکنید که وقتی نخبگان و فارغالتحصیلان شریف از کشور خارج میشوند، بعد از چند قرن ذخیره ژنهای هوشمند ما کاهش پیدا میکند.
او افزود: من دیدگاهم این است که برای نخبهشدن علاوهبر محیط مناسب، لقمه حلال و شرایط مختلف دیگر، ماهیت ژنتیکی هم لازم است.
این استاد دانشگاه در نقد کتاب «نخبگان دانش: مشارکت یا مهاجرت؟» نیز اظهار کرد: در مطالب مختلف شما با تأیید سلایق فکری خاص در جامعه و با منکوبکردن سلایق فکری دیگر مسائل را تحلیل کردهاید و این باعث میشود که یک بخشی از مخاطبان را از دست بدهید و اثربخشی مطالب شما کم شود.
همچنین غلامرضا ذاکر صالحی عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی اظهار کرد: آمارهای متفاوتی از مهاجرت در ایران اعلام میشود و متأسفانه هیچ آمار دقیقی نیست.
او ادامه داد: براساس گزارشی که اداره مهاجرت آمریکا ارائه دادهاست، چگالی کیفیت مهاجرت ایرانیان به آمریکا بسیار بالاست و طبق آنچه که اعلام شده حدود 60 درصد ایرانیان مهاجر به آمریکا تحصیلات عالیه دارند.