حسین استادولی تشریح کرد: گرایش به ترجمههای قرآن بیش از علمی، جنبه اقتصادی دارد/ دقت در ترجمههای قرآن پس از انقلاب
| تاریخ ارسال: 1397/3/9 |
بهگزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست تحلیلی خبری با موضوع «بررسی و تبیین روند انتشار ترجمههای فارسی قرآن کریم» روز سهشنبه، ۸ خرداد 1397 جاری در سالن تخصصی و مترجمان قرآن واقع در بیستوششمین نمایشگاه بینالمللی قرآن با حضور حسین استادولی و مسعود انصاری برگزار شد.
در آغاز این نشست، مسعود انصاری با اشاره به تحولات شگرف پس از انقلاب اسلامی در ترجمه قرآن کریم در کنار رویکرد و تحولی که در جنبههای علوم قرآنی پدید آمده گفت: سالهای سال ترجمه قرآن در گیرودار ترجمه تحتاللفظی اسیر شده بود و ذائقه افراد بهگونهای بود که وقتی به این ترجمههای قرآن میرسید، در نخستین برخورد نمیتوانستند با آن ارتباط برقرار کنند.
وی ادامه داد: ترجمههای تحتاللفظی پاسخگوی نیاز مردم نبود، تا اینکه ترجمههای مرحوم الهی قمشهای و آیتی چاپ شدند و قالب آن ترجمههای تحتاللفظی را شکستند و سعی کردند با مخاطب پیوند و ارتباط برقرار کنند. اما هر تحول عظیمی آسیبهای خود را دارد. ترجمههای معیار نیز آسیبهایی داشتهاند، اینکه کاملاً تطبیقی و همخوان با متن عربی نبودند. البته اینها توانستند صف را بشکنند و ضرورت اینکه باید به فهم قرآن رسید را فراهم کردند.
افزودهشدن عنصر دقت در ترجمههای قرآن پس از انقلاب
این مترجم قرآن با اشاره به شکلگیری عنصر دقت در ترجمههای فارسی پس از انقلاب اسلامی، گفت: این عنصر پس از انقلاب به ترجمههای قرآن افزوده شد و مترجمان دریافتند تنها دانش کفایت نمیکند و باید روش هم داشت. با اضافهپ شدن این عنصر، انسان با نخستین رجوع به این متنها بهدقت در این ترجمهها پی میبرد، پس از این بود که گامهای بزرگتری برداشته شد و امروز اگر بخواهیم یک داوری مناسب داشته باشیم، میتوان به این نتیجه رسید که ترجمههای قرآن در جایگاه مناسبی قرار دارند.
وی با اشاره به مقاله خود با عنوان «نظریه ترجمه قرآن کریم» و اشارهای که به این مسئله در مقاله داشته، گفت: در این مقاله به این مسئله اشاره کردهام که اگرچه باید از ترجمههای فردی پا بیرون بگذاریم و نیز ترجمههای جمعی بدون روش راه به جایی نمیبرد، اما اصیلبودن ترجمه فارسی هم مهم است، باید از متون اصیل فارسی استفاده کنیم و این لغات و عبارات فارسی بهصورت بانکی دربیاید و برای استفاده ذخیره شود تا شاهد پیشرفتی گستردهتر و فارسیتر در ترجمههای قرآن باشیم.
عربی زبان تکرار است و برگردان اینها در فارسی مشکل است
این مترجم قرآن گفت: زبان قرآن عربی است و با زبان فارسی هم خانواده نیست. عربی زبان تأکید است و نمیتوان این تکرارها را به فارسی برگرداند، چراکه در فارسی تکرار نیست و باید پا را فراتر از این نوع ترجمهها گذاشت. امید میرود با قدردانستن کارهای گذشته، فرهیختگانی در آینده پدید آیند.
در ادامه حسین استادولی، دیگر سخنران این نشست، با اشاره به قسمتی از دعای عرفه حضرت اباعبدالله(ع)، اظهار کرد: در یکی از بندهای این دعا، امام حسین(ع) خدا را شکر میکنند که در دوره اسلام به دنیا آمدهاند، ما نیز خدا را شکر میکنیم که در کشوری شیعی زندگی میکنیم، مشکلاتی وجود دارد، اما اینها به اصل انقلاب برنمیگردد. الان قرآن ترجمه کنید به شما جایزه هم میدهند، قبل از انقلاب پرداختن به این امور جرم بود و زندان داشت.
وی با بیان اینکه ترجمه قرآن بعد از انقلاب از نظر کمی و کیفی رشد داشتهاست، گفت: از نظر کیفی این رشد چشمگیر است یک موقعی ترجمه رهنما، ترجمهای بود که مقابل آن همه قد خم میکردند. اما اکنون از ترجمههای دسته چندم محسوب میشود و یا ترجمه مرحوم الهی قمشهای که گفته میشد به تأیید آیتالله بروجردی هم رسیده بود. بااینحال ممکن است برخی قرآن را از یک مرحله ترجمه تحتاللفظی به مرحله نیمهآزاد و تطبیقی سوق دهند، اما این صورت کار بوده است، اگرچه بعدها ترجمهها پیشرفت خوبی داشت.
استادولی افزود: بعضی ترجمهها شانس دارند. شهرت بعضی ترجمهها مانند ترجمه الهی قمشهای ناشی از اخلاص، صفا و پاکی روح ایشان بود که باعث این شهرت شد.
وی با اشاره به دیگر عامل شهرت ترجمهها گفت: یکی دیگر از دلایل بیصاحببودن ترجمه است، زمانی که مترجم اثر خود را وقف میکند، ناشر تیراژ آن ترجمه را بالا میبرد.
وی همچنین با اشاره به ترجمههای نثر در بازار گفت: ترجمههای نثر و نظم هم خود یک نوع بیان است و اینکه گفته شود اینها کاربرد ندارند صحیح نیست.
استاولی نقدهایی که بر ترجمه مترجمان قرآن نوشته میشود را عامل پیشرفت دانست و گفت: همین نقدها باعث پیشرفت ترجمهها بعد از انقلاب شدهاست. هماکنون شخصی به ترجمه بنده ۶۰ صفحه نقد نوشتهاست، اما این باعث تأثیر در رشد کمی و کیفی ترجمه میشود.
وی درباره این مسئله که امروز بازار قرآن و مفاتیح گرم است و اغلب کسانی که سمت ترجمه میآیند بیشتر جنبه اقتصادی و نه علمی برایشان مهم است، افزود: اعلام آمادگی میکنیم کسانی که قرآن ترجمه میکنند و ترجمه آنها رد میشود، اگر برای چاپ ترجمه خود پافشاری دارند، بیایند آزمون بدهند.