بهگزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) «نشست ایرانشناسی در چین» با حضور الهامسادات میرزانیا، شی گوآنگ و محمد دهقانی، عصر روز شنبه 28 بهمنماه 1396 در سرای اهل قلم برگزار شد.
دهقانی با بیان اینکه در چین امروز ایرانشناسی وجود ندارد گفت: من اخیراً کتابی درباره شرقشناسی ترجمه کردم و در جریان مطالعات ایرانشناسی در سراسر جهان هستم و باید بگویم که ایرانشناسی در بهترین مکانهایش حتی در اروپا و امریکا وضعیت خوبی ندارد و در چین که وضعیت ما اصلاً خوب نیست.
وی ادامه داد: ایرانیها درباره فرهنگ چین اطلاعات زیادی ندارند و تنها از طریق محصولات صنعتی با چین آشنا هستند و علاقهای هم به شناخت فرهنگ چین بهویژه فرهنگ قبل از دوره مدرن آن ندارند. در گذشته استادان چینی علاقهمند به زبان و ادبیات فارسی وجود داشت اما متأسفانه امروز نسل جوانتر استادان چینی وارد کار تجاری شدهاند.
دهقانی با اشاره به ترجمههای چینی نیز افزود: ایرانشناسی به آن معنا در چین وجود ندارد و تنها دکورسازی میشود ما نیز از شاعران و نویسندگان چینی اطلاعی نداریم. از سوی دیگر قدیمترین کتابهای فارسی که در چین وجود دارند وضعیت خوبی ندارند و رایزنهای فرهنگی ما در چین کوچکترین توجهی به کتابهایی که بهویژه در حوزه آموزش مذهبی به زبان فارسی در چین وجود دارند، نداشتهاند.
وی در پایان سخنانش گفت: اکنون نسخههای فارسی درباره ایرانشناسی در چین در حال از بین رفتن است و امیدوارم که رایزنی فرهنگی ایران در چین توجه بیشتری به این موضوع انجام دهد.
اطلاعاتی درباره پادشاهان باستانی چین
میرزانیا در این نشست تاریخچهای را درباره شکلگیری جاده ابریشم ارائه کرد و گفت: نخستینباری که جاده ابریشم مورد استفاده قرار گرفت یک قرن قبل از میلاد بود که سفیر چین وارد سرزمینهای غربی شد. براساس اطلاعات او و یادداشتهایش که به دربار چین تقدیم شد نخستین کتاب تاریخ چینی تدوین شد و درواقع این اثر یکی از مهمترین کتابهایی است که اطلاعاتی را درباره پادشاهان باستانی و مسائل چندهزارسال چین ارائه میکنند. در فصل 121 آن درباره وضعیت اقتصادی ایران که مردم بهطور مثال از ارابه استفاده میکردند اطلاعاتی داده شدهاست. همچنین در این فصل بیان شده که بهطور مثال وقتی در ایران پادشاهی عوض میشده تصویر آن روی سکههای جدید ضرب میشدهاست.
وی ادامه داد: بعد از سفر سفیر چین به سرزمینهای غربی سفرهای تجاری ایران و چین نیز آغاز میشود و تاجرهای زیادی نیز فعالیت خود را آغاز میکنند حتی برخی از آنها در چین اقامت میکنند بهگونهای که در قرن هشتم میلادی در چین دهکدهای بهنام پارس داریم که ساکنان آن ملوانان ایرانی بودند که در دریای چین رفتوآمد میکردند هنوز هم در چین دهکده پارسیان وجود دارد.
وی افزود: بعد از حمله عراق به ایران که یزدگرد سوم شکست میخورد و پسرش هم موفق نمیشود اعراب را شکست دهد پیروز و نرسی به چین وارد میشود و در آنجا اقامت میکند. از دیگر شخصیتهای ایرانی که در تاریخ چین از آنها یاد شده الوهان بوده که گویا امیر ایرانی بوده که نامش بهرام است و در سال 658م به دربار تانگ آمده و پیام صلح و دوستی چینیها را به کشورهای دیگر میبردهاست. او بعدها به مقام سپهبدی میرسد.
شاهزادهای ایرانی؛ اولین مترجم بودایی از زبان سانسکریت
میرزانیا با اشاره به نگارش کتاب «گیاهان داروئی» در آن دوره توضیح داد: این کتاب در اواخر دوره تانگ تألیف میشود و با توجه به اهمیت ادویهجات و گیاهان با استقبال روبهرو میشود. بعدها آثار دیگری نیز به زبان چینی وجود داشتهاست. اولین مترجم بودایی از زبان سانسکریت به بودایی یک شاهزاده اصالتاً ایرانی بوده که نام ایرانی آن را نمیدانیم.
این محقق مطالعات چین در ادامه با بیان اینکه زبان فارسی یکی از زبانهای مهم برای آموزش زبان مسجدی بوده گفت: آموزش مسجدی یک نوع نظام آموزشی مذهبی با ویژگیهای چینی بودهاست. 13 کتاب آموزشی مقدس در این حوزه نوشته شده که جزء کتابهای آموزش مسجدی بوده و شامل زبان فارسی و عربی با موضوعاتی چون قواعد، منطق، علم بدیع، دستور زبان فارسی، ادبیات فارسی، فقه و ... بودهاست. البته در میان این آثار کتب زبان فارسی از زبان عربی بیشتر بودهاست. همچنین کتاب گلستان سعدی نیز یکی از آثاری است که در آموزشهای مسجدی به محصلان برای تذهیب نفس آموزش داده میشدهاست.
درباره ایرانِ سده میانی در چین پژوهش نشده
میرزانیا با اشاره به اینکه در دوره مینگ تعدادی سفرنامه نگاشته شده که منابع اطلاعات ارزشمندی برای کشورها به شمار میآید افزود: در این منابع مطالبی درباره مناطقی چون اصفهان، کرمان، هرمز و ... بیان شده است همچنین در کتاب در سفرنامه سرزمینهای غربی اطلاعاتی درباره آبوهوا، موقعیت جغرافیایی، محصولات کشاورزی، حیوانات خط و ... نوشته شده است.
بهگفته وی، مطالعات ایرانشناسی شامل ترجمه آثار غربی بهویژه ترجمه آثار روسی بوده که بعدها متونی از زبان فرانسوی نیز به آن اضافه شده و از آن جمله میتوان به آثاری چون تاریخ ایران، فرهنگ ایران و تأثیر جهانی آن، تاریخ امپراطوری پارس و... اشاره کرد. سطح ایرانشناسی در چین مورد تأیید محافل جهانی قرار گرفتهاست و در همینباره میتوان به منابعی چون تاریخ چین از کتاب مجمعالتواریخ فضلالله همدانی اشاره کرد.
میرزانیا در بخش پایانی سخنانش با اشاره به تلاشهایی که درباره آموزش زبان فارسی در چین صورت گرفته عنوان کرد: زبان فارسی پیش از این در 7 دانشگاه چین آموزش داده میشده و اکنون این زبان در 10 دانشگاه تدریس میشود. درخصوص ایران در سده میانی پژوهشهای کمی در چین انجام شده اگرچه درباره روابط سیاسی ایران پژوهشها بیشتر است اما درباره باستانشناسی جغرافیا و فلسفه ایران پژوهشها به اندازه کافی نیست.
اهمیت طب چینی در ایران امروز
گوانگ نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه پکن 60 سال است که به فعالیت خود ادامه میدهد، گفت: در ابتدای تأسیس این گروه استادان ایرانی وجود نداشتند و استادان افغانستانی در این گروه تدریس میکردند بعدها مرکز پژوهشهای فرهنگ ایران در دانشکده پکن در سال 1990 تأسیس شد و تاکنون 6 سمینار در چین با موضوع ایرانشناسی برگزار شده و پروژههای علمی با محوریت ترجمه و تصحیح آثار مختلف صورت گرفتهاست.
وی در ادامه توضیحاتی را درباره اثر تنکسوقنامه که خود آن را ترجمه کردهاست ارائه کرد و گفت: این کتاب در سلسله ایلخانیان به دستور خواجه رشیدالدین همدانی از چند اثر طب چینی به زبان فارسی ترجمه شده و در سال 1350 نسخه عکسی آن منتشر شده و مجتبی مینوی مقدمهای بر آن نوشتهاست. این اثر شامل 4 کتاب است که در آن زمان چندان موردتوجه ایرانیان قرار نگرفته اما باتوجه به اینکه امروز در ایران طب چینی بسیار مورد اهمیت قرار گرفته امیدوارم ترجمهای برای تدریس طب چینی مفید باشد.
نشانی مطلب در وبگاه فصلنامه نقد کتاب: http://faslnameh.org/find-1.40.263.fa.html برگشت به اصل مطلب