فصلنامه نقد کتاب- خبرها
نشست معرفی و بررسی کتاب «بیت‌المال» برگزار شد آیا نیروی انسانی نخبه و کارآمد جزئی از بیت‌المال است؟

حذف تصاویر و رنگ‌ها  | تاریخ ارسال: 1397/6/17 | 

بیت‌المال: اهمیت، منابع مالی، شرایط ناظران، عوامل بازدارنده و کیفر خائنان، تألیف سیداصغر ناظم‌زاده‌قمی، قم، بوستان کتاب قم، 1396، 328 ص، شابک: 9789640918203

آیت‌الله سیداصغر ناظم‌زاده قمی، مؤلف کتاب «بیت‌المال: اهمیت، منابع مالی، شرایط ناظران، عوامل بازدارنده و کیفر خائنان» گفت: این نهاد اقتصادی از روزگاران گذشته تا به امروز تأثیرگذار بوده‌است به‌ویژه در صدر اسلام اهمیت ویژه‌ای یافت و با گسترش دامنه قلمرو اسلامی و ازدیاد منابع مالی، بر اهمیت آن افزوده شد. سیره منحصربه‌فرد امیرمومنان علی(ع) و نظارت‌های دقیق ایشان، حساسیت بیت‌المال را دوچندان کرد.
به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) معرفی و بررسی کتاب «بیت‌المال: اهمیت، منابع مالی، شرایط ناظران، عوامل بازدارنده و کیفر خائنان» به‌همت گروه‌ پژوهش‌های اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی و با همکاری اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی سه‌شنبه 13 شهریور 1397 در کتابخانه ملی برگزار شد.
اصطلاح بیت‌المال در مکتب تشیع با نام امیرالمؤمنین پیوند خورده‌است، ازاین‌رو به‌مناسبت بزرگداشت جشن‌های عید غدیرخم یعنی انتصاب امیرالمؤمنین به ولایت و وصایت پیامبر نشست علمی معرفی، نقد و بررسی کتاب «بیت‌المال» آخرین اثر منتشرشده از آیت‌الله ناظم زاده قمی با حضور جمعی از محققان حوزه و دانشگاه در سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد. در این نشست آیت‌الله سیداصغر ناظم‌زاده قمی، مؤلف کتاب به‌همراه حجت‌الاسلام بهرام شجاعی، حجت‌الاسلام سیدرضا حسینی‌امین، حجت‌الاسلام محمدعلی رحمانی و دکتر حمید قلندری و جمعی از علاقه‌مندان حضور داشتند.
در ابتدا آیت‌الله سیداصغر ناظم‌زاده قمی، مؤلف کتاب مباحثی را درباره اهمیت بیت‌المال مطرح کرده و به‌استناد آیات و روایات جدیت رسول خدا در حفظ و صیانت از بیت‌المال و احیای آن پس از 25 سال از سوی امیرالمؤمنین را مورد بررسی قرار داد. وی اشاره کرد که چگونه در این کتاب به سؤال‌هایی همچون آیا چگونگی جمع‌آوری و مصرف بیت‌المال در منابع قابل اهمیت و تشخیص است؟ آیا سلیقه دست‌اندرکاران عموم بیت‌المال در مصرف آن تأثیری دارد؟ آیا تفاوتی میان دریافت و پرداخت بیت‌المال با گذشته و حال وجود دارد؟ آیا نیروی انسانی نخبه و کارآمد جزئی از بیت‌المال است؟ پاسخ داده‌است. آیت‌الله ناظم‌زاده قمی بیت‌المال را منبع مالی و اقتصادی نظام اسلامی دانسته که باید هزینه‌های مردم و کشور از طریق آن تأمین شود.
وی افزود: این نهاد اقتصادی از روزگاران گذشته تا به امروز تأثیرگذار بوده‌است به‌ویژه در صدر اسلام اهمیت ویژه‌ای یافت و با گسترش دامنه قلمرو اسلامی و ازدیاد منابع مالی، بر اهمیت آن افزوده شد. سیره منحصربه‌فرد امیرمؤمنان علی(ع) و نظارت‌های دقیق ایشان، حساسیت بیت‌المال را دوچندان کرد.
وی در ادامه به توضیح فصل‌های پنج‌گانه کتاب خود پرداخته و افزود: این کتاب در پنج فصل نوشته شده‌است. فصل اول درباره اهمیت بیت‌المال بوده و فصل دوم که مهم‌ترین فصل کتاب است به منابع مالی بیت‌المال اختصاص دارد که انفال، عنائم جنگی، خمس، زکات، مالیات‌های دولتی و... از آن جمله‌اند. فصل سوم کتاب درباره شرایط ناظران بر بیت‌المال و این‌که چه شرایطی داشته باشند بحث شده‌است. از نظر من آن جوان نخبه‌ای که از کشور می‌رود هم جزو بیت‌المال است چون میلیاردها تومان خرجش شده تا به این‌جا برسد. فصل بعدی درباره عوامل بازدارنده‌ ازهدررفتن بیت‌المال و فصل آخر نیز به بررسی کیفر خائنین به بیت‌المال می‌پردازد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدرضا حسینی امین مشاور عالی دائره‌المعارف اسلامی پس از برشمردن محاسن کتاب انتقاداتی نسبت به فصل سوم کتاب یعنی مباحث مربوط به نظارت بر بیت‌المال و شرایط ناظران را بیان کرد. به‌اعتقاد وی باید مکانیزم‌های اجرایی این مطالب نیز ارائه می‌شد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین بهرام شجاعی از پژوهشگران مرکز مطالعات و پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از دیگر منتقدان نشست بود که انتقاداتی از محتوای عوامل بازدارنده و ازهدررفتن بیت‌المال و بحث‌های مربوط به خمس و زکات و نقش آن در بیت‌المال مطرح کرد.
آیت‌الله ناظم‌زاده، مؤلف کتاب در توجیه طرح مباحث فصل پنجم کتاب خود درخصوص کیفر خائنان به بیت‌المال، تنظیم آن را براساس تجربیات و سوابق خود در دستگاه قضا دانسته و طرح این مباحث را به‌دلیل دلواپسی نسبت به آسیب‌ها و خطرات در مسیر حفظ و نگه‌داری و مصرف به‌جای بیت‌المال معرفی کرد.
حمید قلندری، مسئول دانشگاه پیام نور دهلی نیز در نقد خود ابتدا به ضرورت تعریف و تفکیک موارد مبتلا به بیت‌المال و ضرورت حذف موارد غیرکاربردی در کتاب پرداخت.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمدعلی رحمانی نیز ضمن گزارشی از سوابق مباحث مالیه در منابع فقهی این اثر را گامی جدید برای مطالعات حوزه مالی اسلامی دانست و درنهایت اکبر فرازی از سفرای سابق جمهوری اسلامی در کشورهای اروپایی نیز پس از شرح دغدغه‌ها و دلواپسی‌های اقتصادی کشور از شهامت نگارنده در طرح مباحث بیت‌المال استقبال کرده و به‌روزرسانی و توسعه این موضوع را از ضرورت‌های امروز و خسارت‌های دیروز معرفی کرد. در خاتمه مؤلف کتاب از تمام انتقادات مطرح‌شده در جلسه استقبال کرده و آن را زمینه‌ای برای اصلاح مباحث کتاب در چاپ‌های بعدی برشمرد.
درمجموع محققان حاضر در نشست نسبت به موارد طرح‌شده در این کتاب منطبق با شرایط و دغدغه‌ها و خطرات امروزی حوزه بیت‌المال به اظهارنظر و بحث پرداختند.
کتاب بیت‌المال دوازدهمین اثر از آیت الله سید اصغر ناظم زاده قمی را بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در اواخر سال 1396 منتشر و در اختیار محققان قرار داده است.
 
نشانی مطلب در وبگاه فصلنامه نقد کتاب:
http://faslnameh.org/find.php?item=1.40.477.fa
برگشت به اصل مطلب